شهر الکترونیک شهری است برای همه با امکانات به روز و کارآمد که در آن ترافیک نیست، شلوغی نیست، ازدحام مشکل بزرگی نیست، معلولان محترم هستند و در آسایش. در کل شهر الکترونیک جایی است که کمتر کسی برای کار از منزل خارج می شود. در فرهنگ ها و دوره های گوناگون، شهر الکترونیک را با تعاریف مختلفی شناخته اند که گذشته از تفاوت های آن در یک مورد، تشابهی خاص دارند، یعنی در ریشه تعریف و همگی بی قید و شرط پذیرفته اند که ارتباط، مایه حیات شهر الکترونیک است. در شهر الکترونیک برای کاری جز تفریح از خانه خارج نمی شوند و هیچ محدودیت زمانی و مکانی ندارند. در شهر الکترونیک مرزهای جغرافیایی چندان معنایی ندارد و به طور کلی شهر الکترونیک تداعی کننده دهکده ای است به وسعت جهان.

مزایا

وقتی صحبت از شهر الکترونیک می کنیم نیاز است بدانیم در شهرهای معمولی چه کارهایی انجام می شود و آیا آن کار ها را می توان به طریقی غیر از روش سنتی انجام داد یا نه؟

تقریبا تمام کارهای ما در شهرها به یکدیگر وابسته اند و نمی توان کاری را بدون هماهنگی چند زیرساخت انجام داد. مثلا برای یک خرید ساده از یک فروشگاه عمومی به این وابسته هستیم: وقت خود و ساعت کار فروشگاه، موقعیت مکانی خود و فروشگاه، مسیر بین خود و فروشگاه، نوع کالای مورد نیاز و نوع موجودی فروشگاه، حجم مشتریان فروشگاه و قابل پیش بینی نبودن این مورد و صدها نوع نیاز دیگر.

حال وقتی برای یک کار ساده مانند خرید از یک فروشگاه که از رایج ترین کارهای ممکن در زندگی شهری است، این همه نیاز و امکان را باید سنجید پس برای اجرای کارهای بزرگ و گروهی نیازمند نوعی نظم مطلق هستیم. نظم، اولین مزیت یک شهرالکترونیکی و کیفیت زندگی نیز براساس این نظم قابل پیش بینی است. شهر الکترونیک بر خلاف چیزی که در فیلم های علمی ـ تخیلی نشان داده می شود لزوما شهری شلوغ، بدون گیاه و پر از کابل های مخابراتی نیست. شهر الکترونیک می تواند یک شهرک ساکت با طبیعت زیبا را تداعی کند که در آن از فروشگاه های متعدد و رنگارنگ خبری نیست یا اداره های دولتی و خدماتی به ندرت دیده می شوند، چرا که این فروشگاه ها و دیگر مراکزی که گفتیم مجازی سازی شده اند و آرامش، جای شلوغی شهر را گرفته است؛ پس مزیت دوم شهر الکترونیک، آرامش است.

در شهر الکترونیک مزیتی است که در شهر های سنتی نمی توانیم کیفیتی اینچنینی را بیابیم. به عنوان مثال اگر شما پولی همراه نداشته باشید کمتر سارقی قصد نزدیک شدن به شما را دارد یا اگر برای کارهای روزمره کمتر از خانه خارج شوید، احتمال تصادف یا مشکلات از این دست کمتر می شود. امنیتی که در پرداخت ها و انتقال وجوه در شکل الکترونیکی آن است این امکان را می دهد تا بر تمام فعالیت های مالی خود نظارت داشته باشید یا استفاده از سیستم های حسابداری آنلاین اختلاف حساب ها را در کمترین زمان ممکن کشف و از سایر زیان های آن جلوگیری می کند.

شهر الکترونیک می تواند با کم کردن هزینه ها و ایجاد نظم اقتصادی این امکان را برای کشور ایجاد کند تا سرمایه های ملی را با حداکثر بهره وری استفاده کند و هزینه های جانبی را که می توان در آن صرفه جویی کرد، کاهش داد تا سرمایه در جای خود قرار گیرد و به رشد اقتصادی و صنعتی کشور کمک کند.

نیازها

همان طور که گفتیم نیاز اصلی شهر الکترونیک، ارتباط است و همین ارتباط است که به شهر الکترونیک معنا می بخشد. پس بدون ارتباط سالم، کامل و امن، فکر این شهر را از سر بیرون کنیم. داشتن لینک ارتباطی، خود نیازهای دیگری را ایجاد می کند. یعنی برای استفاده از یک ارتباط هر دو طرف ارتباط نیز باید دارای امکان سرویس دهی متقابل باشند که نیاز است هم سرورهای میزبان، امکانات امنیتی و نرم افزاری را فراهم کنند و هم اشخاصی که به آن وصل می شوند باید امکان استفاده از خدمات آن را داشته باشند. این امکانات شامل داشتن لینک ارتباطی استاندارد، سخت افزار مناسب، نرم افزارهای روز آمد و سیستم عامل های قدرتمند است. نیاز دیگر این شهرها، قانون است، یعنی برای شهری که تمام امکانات آن از نوعی متفاوت است باید قوانینی متناسب با آن تدوین شود و ناظران بتوانند بر دستگاه های اجرایی اعمال قدرت کنند. نیاز اصلی یک شهر الکترونیک که حتی مهم تر از ارتباط است چیزی است از جنس خودمان یعنی فرهنگ. برای زندگی در هر اجتماعی اگر فرهنگ حضور در آن را نداشته باشیم نمی توانیم از مزایای واقعی آن بهره مند شویم.

معایب

شهر الکترونیک نمادی از زندگی مدرن است و زندگی مدرن نیز مشکلات خاص خود را به همراه دارد. بیماری هایی که با نام بیماری های تمدن شناخته شده اند در این شهرها بیشتر دیده می شوند. مشکلات عاطفی و افسردگی، یکی دیگر از معایب این شهر است، چرا که برخوردها، دید و بازدیدها و روابط انسانی، مجازی سازی می شود و شادابی را از کاربران آن می گیرد. وابستگی بالا به تکنولوژی نیز یک مشکل بزرگ این نوع زندگی است، یعنی اگر زیرساخت دچار مشکل شود به نوعی تمام امور زندگی مختل می شود. هزینه بالا برای پیاده سازی این نوع شهرها یکی دیگر از معایب آن به شمار می رود.