بر اساس آمار مستند، کشور ما در سال ۲۰۱۰ میلادی با ضریب نفوذ ۳۴ درصدی اینترنت بیش از ۵۳.۷% از کل کاربران خاور میانه را به خود اختصاص داده است. تمامی این کاربران به طور قطع از یک سطح مهارت های پایه و اولیه ای برای استفاده از کامپیوتر و اینترنت بالاتر هستند که البته می توانند جزو کاربران بسیار حرفه ای اینترنت باشند، ولی مساله بسیار مهم این است که آن ها از حداقل دانش مورد نیاز برای استفاده از خدمات الکترونیکی بهره مندند. از سوی دیگر، ما تا به حال در بسیاری از بخش ها، کاربردهای مورد نیاز در حوزه های مختلف تجارت الکترونیکی، دولت الکترونیکی، آموزش الکترونیکی و ... را شناسایی و ایجاد کرده ایم که با استفاده از زیرساخت های فعلی فناوری اطلاعات کشور قابل پیاده سازی است.

ضمن اینکه باید در نظر داشته باشیم که زیرساخت ها و بسترهای فنی، حقوقی، فرهنگی، اقتصادی و ... فعلی امکان پیاده سازی بسیاری از خدمات الکترونیکی را فراهم نمی کند. البته این مساله کم و بیش گریبانگیر تمامی کشورهاست. همچنین باید در نظر بگیریم که برخی از کاربردهایی که تا به حال ایجاد گردیده با اصول usability (قابلیت استفاده) سازگاری چندانی ندارند. به هر صورت هم اکنون کاربران اینترنت در ایران با کاربردها و خدمات برخط زیادی که قابلیت استفاده مطلوبی نیز داشته باشند روبه رو نیستند و طبیعتا استفاده از این خدمات را نیز فرا نگرفته اند. بنابر این ما نمی توانیم این کاربران را شهروندان الکترونیکی بنامیم.اما از طرف دیگر وقتی به کاربردهایی usable که در کشور ایجاد گردیده، نگاه می کنیم، شاهدیم که این کاربران به سرعت استفاده از آن را فرا گرفته و به خوبی و به صورت بسیار فراگیر از آن ها استفاده می کنند. این مسئله نشانگر آن است که چنانچه به حرکت های خود در ایجاد بسترها و کاربردها شتاب بیشتری بدهیم، قطعا از پتانسیل بسیار بالایی برخورداریم.

در برنامه ۵ ساله ای که اتحادیه اروپا به همین منظور تدوین کرده، عنوان شده که تمامی شهروندان اروپایی و حتی ناتوانان جسمی تا سال ۲۰۱۰ قادر به استفاده از خدمات دولت و شهرداری الکترونیکی با استفاده از ارتباطات فناوری نوین اطلاعات خواهند بود. در این برنامه علاوه بر اهداف، مسائلی نظیر ریز برنامه ها، بودجه ها، آموزش ها و دیگر موارد مورد نیاز دیده شده است. دولت نیوزلند علاوه بر هدف گذاری فوق عنوان کرده تا سال ۲۰۲۰ با توجه به فرصت های فزآینده ای که فناوری شبکه و اینترنت به وجود می آورد، باید نوع اشتغال کارکنان دستگاه های دولتی و سازمان های مرتبط با آن ها تغییر یابد. این ها نمونه هایی از فعالیت های دیگر کشورهای دنیاست، اما در کل بسیاری از کشورهای دنیا چه توسعه یافته و چه در حال توسعه برنامه ریزی هایی با توجه به مقتضیات اجتماعی، فرهنگی و فنی خود برای رسیدن به اهداف خدمات الکترونیکی خود انجام داده اند. که در این بین برخی کشورهای پیشتاز مانند انگلستان تا به حال دستاوردهای بسیار خوبی داشته اند، به گونه ای که این کشور تا پایان سال ۲۰۰۵ میلادی صدها نوع از خدمات خود را به صورت الکترونیکی ارائه داده است.

ایران به دلیل افزایش روز افزایش کاربران اینترنت، از پتانسیل بسیار بالایی در ایجاد شهروندان الکترونیکی برخوردار است و یکی ازنقاط قوت ما در سطح منطقه و بعضا« جهان همین مساله است. عمده ترین مساله در ایجاد شهروندان الکترونیکی فرهنگ سازی و تشویق شهروندان به استفاده از خدمات برخط ارایه شده توسط دولت و دیگر نهادهای ارائه دهنده خدمات است. آموزش افراد جامعه اعم از کارمندان دولت، دانشجویان وغیره باعث ترویج فرهنگ استفاده از خدمات برخط خواهد شد.

این آموزش ها می تواند از سطوح ابتدایی در دوران دبستان تا آموزش های عالی برای تربیت متخصصان این امر، آموزش های آزاد کوتاه و بلندمدت، آموزش های غیر مستقیم و یا حتی آموزش در کاربردهای خاص را در برگیرد. این آموزش ها باید توسط افراد متخصص و جهت نیل به اهداف مشخص سیاست گذاری و اجرا گردد. صرف آموزش های پایه کامپیوتر نمی تواند باعث حرکت افراد به این سمت شود، بلکه باید در این آموزش ها جهت گیری کاملا» به سمت استفاده برخط از خدمات باشد. مساله بسیار مهم دیگر که می تواند به این فرهنگ کمک نماید، آموزش چگونگی استفاده از خدمات به جای بیان صرف وجود خدمات در تبلیغات است. متاسفانه تاکنون به جز در موارد انگشت شمار ما در تبلیغات فقط سعی در اعلام ارایه خدمات کرده ایم که این به تنهایی برای تشویق شهروندان به استفاده از این خدمات نیست.

به عنوان مثال در تبلیغات تلویزیونی به کرات از وجود یک خدمت الکترونیکی نام برده می شود، اما معمولا چگونگی استفاده از این خدمت در هیچ کجای این تبلیغات تلویزیونی و یا جای دیگر بیان نمی شود. صرف وجود یک خدمت به صورت الکترونیکی اعلام شود، برای استفاده شهروندان کافی نیست. بلکه باید به طور کاملاً واضح و عملی و از دید یک شهروند چگونگی استفاده از آن خدمت به نحو بسیار شایسته در وب سایت، تلویزیون و یا هر رسانه دیگر مناسب آن خدمت آموزش داده شود. حال با طی این مراحل می توان قدم به مرحله شهر الکترونیکی گذاشت. شهرالکترونیکی در حقیقت مدل الکترونیکی و مجازی فعالیت ها در یک شهر با همان روابط و کارکردها و با همان پیچیدگی ها و مسائل موجود در آن است. در این شهر و در شکل آرمانی آن افراد باید توانایی انجام کلیه امور مربوط به خود را از هر مکان و در هر زمان با بهترین کیفیت داشته باشند.

شهروندان در ادارات، منازل و حتی در سفر توانایی انجام و پیگیری امور و کارهای خود را به راحتی و بدون نیاز به مراجعه حضوری و با استفاده از ابزارهای الکترونیکی داشته باشند. در این سیستم شهروندان از امکانات یکسان و برابر برای انجام امور برخوردار خواهند بود و برخلاف ساختار شهری فعلی که افراد زیادی عملا« به دلایل مختلف مانند بعد مسافت و فواصل متفاوت تا مراکز خدمات، محدودیت ساعت کار ادارات و غیره امکان استفاده برابر و یکسان از خدمات را از دست می دهند. این مشکل حتی به تراکم جمعیت در نقاط خاصی از شهرها و حتی در کلان مساله به شهرهای خاصی از کشورها انجامیده است. در شهر الکترونیکی شهروندان خدمات مورد نیاز خویش را به سهولت و با صرف زمان و هزینه ای بسیار کمتر دریافت می کنند. اولین گام در رسیدن به این آرمان شهر عزم راسخ دولت و سپس شهروندان برای رسیدن به آن است.همچنین هماهنگی دستگاه های دولتی برای پیوستن به این جریان بسیار مهم است. استفاده از سایت های Usable ، Accusable و مبتنی بر استانداردهای جهانی برای ارایه خدمات دولتی یکی از مهم ترین گام ها در تسهیل استفاده کاربران و زمینه ساز ایجاد شهرهای الکترونیکی است. در این شهرها سایت ها و پورتال ها عملاً به محل تعامل شهروندان و ارائه دهندگان خدمات تبدیل شده و افراد در تماس مستقیم و مستمر با این ابزار می باشند.

به طور حتم اگر این ابزار قابل استفاده برای آحاد افراد جامعه نباشد، عملا» بحث شهروند و دولت الکترونیکی به نقطه بن بست خواهد رسید. مساله مهم دیگر تبیین خدمات ارایه شده و ایجاد یک طرح بلندمدت برای تغییر نوع تعامل افراد با سازمان ها و دولت است.سازمان ها و شهروندان هر دو باید توانایی و فرصت این تغییر شیوه را داشته باشند.این تغییرات نباید به گونه ای شتاب زده و بدون بررسی چالش ها و فرصت ها ایجاد شود، چرا که این تعویض ها و جابجایی ها باعث سردرگمی شهروندان و پرسنل سازمان ها و عدم اعتماد به سرویس ارایه شده می شود. روند تغییر حرکت سازمان ها به سمت الکترونیکی شدن باید طبق یک برنامه زمانبندی معقول و مطلوب و هماهنگ با یکدیگر و نیز دیگر مواردی چون فرهنگ سازی و آموزش به انجام رسد.

حرکت به سمت شهرهای الکترونیکی با توجه به افزایش جمعیت و تغییر ساختار روابط بین افراد امری اجتناب ناپذیر است. شهر الکترونیکی و شهروند الکترونیکی با توجه به اینکه بخشی از پروژه دولت الکترونیکی بوده و از منظر برخی صاحب نظران نقطه آغاز دولت الکترونیکی است بسیار مهم و یکی از ارکان اصلی دولت الکترونیکی است. به دلیل اینکه جهان به سمت الکترونیکی شدن پیش می رود ما نیز برای تعاملات و ادامه حیات اجتماعی ،اقتصادی، سیاسی و...خویش ناگزیر به پیوستن به این جریان می باشیم و این امر بدون داشتن شهر الکترونیکی و شهروند الکترونیکی تقریبا« محال و غیرممکن است. از مزایای شهرهای الکترونیکی می توان به کاهش چشمگیر سفرهای درون و بین شهری اشاره کرد که خود پیامدهای بسیار خوبی را بدنبال خواهد داشت که از جمله آنها می توان به کاهش آلودگی های صوتی ،هوا ،کاهش مصرف سوخت ، صرفه جویی در وقت و هزینه شهروندان اشاره کرد. از دیگر آثار ایجاد این شهرها می توان از کاهش فساد اداری ،کاهش هزینه های دولتی ، افزایش سرعت انجام کارها ،بالا رفتن کارایی کارمندان و سازمان ها ،افزایش سطح رضایت شهروندان و همچنین امکان استفاده یکسان از خدمات دولتی و کاهش محرومیت مناطق دور افتاده به دلیل عدم دسترسی به مرکز در شرایط فعلی و... نام برد. از جمله مزایای توسعه شهر الکترونیکی از دیدگاه مسئولان صرفه جویی در انرژی ، کاهش با ترافیک ، آلودگی زیست محیطی کمتر و از دید شهروندان صرفه جویی در زمان ، رفاه بیشتر و کاهش هزینه ها ست.